اولين پيكي كه كارش در تاريخ ثبت شده، سنگين‌ترين نامه روي زمين را با خودبرده‌است. اين پيك از نزد پادشاه «اروك» نامه‌اي را براي پادشاه «آرتا» مي‌برد. درنامه از پادشاه آن منطقه طلب باج شده بود.اين پيك نگون‌بخت، يك لوح گلي همراه داشت كه آن را در خورجين خود گذاشته و از منطقه عيلام تا به جيرفت پياده طي كرده بود. نامه‌اي كه نزديك به ده كيلو گرم وزن داشت و اكنون تكه‌اي از آن در موزه‌اي درتركيه و بخش ديگري در موزه فيلادلفيا نگهداري مي‌شود. زمان فرستادن آن نامه گلي به دو هزار و پانصد سال پيش از ميلاد مسيح بازمي‌گردد. پيك بودن حداقل از آن زمان تاكنون يكي از مشاغل جوامع شهرنشين شده است .  

پيكي كه پادشاه شد

داريوش سوم آخرين پادشاه هخامنشيان، درزمان شاهي پدرش پيك شاهنشاهي بوددكترفريدون عبدلي فرد،  پژوهشگر تاريخ پست ايران، درباره اينكه چطورشاهزاده‌اي به پيك تبديل شده‌ بود مي‌گويد: در آن دوران به خاطر اطميناني كه به فرزندان رجال و شاهزادگان داشتند، از آنها به عنوان پيك استفاده مي‌كردند خانواده‌هاي رجال معمولا به خاطر تعلقي كه به حكومت داشتند مصالح حكومت را رعايت مي‌كردند، بنابراين مي‌شد از آنها به عنوان امين دولت استفاده كرد داريوش سوم هم كه سلسله هخامنشيان با او به پايان راه رسيد، از اين قائده مستثني نبود و به نظر مي‌رسد كه در نامه‌بري موفق‌تر از حكومت‌داري بوده است او توانست از نامه‌بري به پادشاهي برسد. درزمان‌هاي قديم پيك شدن نيازمند تعلق به يكي از خانواده‌هاي سرشناس آن زمان بود.

پادشاهي كه پيك ساخت

داريوش اول پادشاه هخامنشيان نخستين كسي است كه سيستم چاپاري را در ايران بنا كرده است. او با تاسيس صد و يازده چاپارخانه در ايران آن زمان، سيستم پستي خوبي براي خود راه انداخت. داريوش مردم روستاهاي اطراف را مجبورمي‌كرد كه به اين چاپارخانه‌ها خدمات لازم را بدهند. همچنين اگر پيكي در جايي كشته مي‌شد، والي آن محل موظف بود كه به اين امر رسيدگي كند و قاتلان را به سزاي عمل خود برساند .هرودوت تاريخ نويس يوناني، نام تشكيلات چاپاري داريوش را به نام آنگاريا معرفي كرده و پيك‌ها را به نام آستاند خوانده است. ساسانيان آنها را بارث مي‌خواندند و در دوره پس از اسلام اين افراد به نام بريد خوانده ميشدند. مغول‌ها به اين تشكيلات يام و به محل آنها يامخانه مي‌گفتند. عبدلي‌فرد مي‌گويد هنوز هم در ايران قريه‌هايي هستند كه يام ناميده مي‌شوند. برخي اعتقاد دارند كه جام تغيير شكل يافته كلمه يام است و شهر تربت جام نيز به آن تشكيلات مربوط است . در زمان صفويه اين سيستم به نام چاپارخانه مشهور مي‌شود .http://tandismehr.blogfa.com